паша кодекс коло шым)
Кузе да обществын чыла сферыштыжат россий, тыгак руш неле паша неле паша кодексыш оптаШуктыдымаш пайдадыме паша чыла тидым шотыш налын, пашаеҥ-влак дене шогалтыме шотышто правил уло положенийже, тыгак органым да кучымаш. Йӧным ышташ правам пуышо законым рашемдаш паша уло, молан манаш гын, чынак чыла кертеш аспект-влакым виктарыше компанийын пашам кадр функций технологийым, йӧным да яндарын лудаш.
Российысе праван пуэнат пашалан, пашам да мо пашаеҥ-влакын интересышт нерым чыкыш, но шуко йодышым тарватеныт.
Тӱҥ документ, тудын почеш кеч-могай паша договор компаний улыт шотыш налын, правил-влак ден компаний-влакын документ участвоватлымыже. 2002 ийыште паша кодекс вийыш пурымо жап дене ик гана веле огыл чытен тӧрлатымашым, вашталтышым корректив тиштер текстан да негызлен.
Тудын тӱҥ положений, туге гынат, вашталтде кодын.
Тӱҥ гана юж авалтен: 2011: южо у паша пырля тӱҥалме паша нерген справкым пуымо пашам, молан манаш гын, тудым титаклалтше уло але уке Кугыжаныш служащий-влакын законым вийым пураш йӧным муаш 2013 ий гыч кугыжаныш должностьыш 2013 шыгыремдыме деч вара кок ий жапыште пырля: тӧрлатышат, дискриминаций да почеш мут нерген умылымашым рашемда вакансий-влак административ информаций шарем шарышыжла, поснак ялысе кучымашым шыгыремдыме. 2013: вашталтыме, паша кодексын положенийже-влак нерген гарантийым ешарен, да вийыш пура лач тунемме дене кылдалтше паша. 2014: вияш заемный пашам чарыме, нунын паша умылалтеш, кушто пашаеҥ-влакын шуктымо пашашт дене, но моло еҥ интересым да 2016 эскерымышт почеш, компанийыш йодмашым, сборым да персональный данный-влакым обрабатыватлыше шукташ россий граждан-влакын, тидын шотышто паша шотышто, Россий данный-влак базым кучылташ. Касвел гыч, але, кеч европысо, лудо шылым, российысе паша законодательстве ок тол, кугу сюрприз семын.
Тудо эрыкым пуэн договор кокла могырым, но аралтыш пашаеҥ да ешартыш йӧным ышта.
Тиде стандартыште палемдыме видше дене эн арален толеш паша вержым муын.
Российын паша кодексышкыже чумыр правилым лийже, шкет ыштыше паша договор молан паша йӧн уда лийын огыл, мом, могай да моло кодекс-влак законодательный актышкыже возымо паша, тӱшкан ыштыме соглашенийышт, кӧргӧ да договорым правилым радам. Южо положенийже дене веле улеш да соглашенийым садыгак вашталташ огеш лий. Садыгак эн правилым да стандартым деч посна, тӧртык ик эше аралыме механизмымат пуэн шогышо пашаеҥ. Тидын шотышто палемдыме случайлаште презумпция пашаеҥын формыж дене ышталтын, поснак годым, кунам договорын вийыште улмо жапым увертарен огыл, да договор уке гын возыза. Туге гынат, тиде ок ончыктымаш, кокытеланымаш улмо годым кеч-могай пайдаже уло мо аҥысыреммаш пашаеҥ, россий да паша правилым дене келшышын, кеч-могай ӱчашымаште рашемдалтын Радам граждан кодексше, граждан нуно кучылталтыт,-ӱчашат правовой (права негызеш граждан-влаклан), тыгак нуно пашаш ӱчашен пура. Тиде правилым, пенгыдемдымаш, вес могырым кажне саманын улмыжым ончыкташ манын, но тудын дене кылдалтше але тудым йод. Договорым ыштыме пашам возымо лийын.
Возымо годым договор уке гын, тудо, паша договорлан чын тат гыч мом ыштен, кушто шке пашам тӱҥалме годым тудын дене але паша дене, але приказ ӱшанъеҥже-влак чокым пашаеҥ увертара (статья, рф-ын паша кодексше латкуд), да чыла права дене пайдаланет пашаеҥже палемда тӧртыкшот (британ тиде пашаште праваштлан пеш квазидоговор деке лишкырак лияш).
Ойпидышыште возымо уке, тудлан лӱдыкшӧ лийын, молан шонымаш илышыште чынак лийын могырым шотыш налын ок пиж, да олмеш, пашаште эн сай йӧн аралыме тӧртыкшотым налме пашаеҥым. Мутлан, тыгай соглашенийым пашаеҥ да паша коклаште лийын кертеш умбакыже бессрочный олмеш семын ончалтеш договор (трудовой кодексын 58-ше лончо). Тӧрлаташ, тудлан 1 январь гыч вийыш пура, тудо тидым умылтарен пуа паша 201 пашаеҥ-влак правилым логалме деч арала. паша кодекс палемдыме кокла гыч иктыже, манаш лиеш гын неуполномоченный у пашаеҥ-влак дене пырля пашам ыштыше, тудын интересшылан ыштыме паша пашашке у пашаеҥлан пашам тӱлӧ гын, паша договорлан шотлалтеш но арестант огыл. Договорым ыштыме пашам, тудым кӱлеш семын ок лий задокументировать, шинчышылан шотлалтеш, пашам пижеш гын паша пашаеҥ-влак дене (але тудын представительже), тудо тидын нерген пален.
Туге гынат, чынжым тудо дене договорым ышташ правам уло пашам пуыза возен да возымо паша деч вара кум кече жапыште тыгай образым кыл (67 паша кодекс лончо).
Рф-ын паша кодексше паша вер ойырен эрык увертаралтын. Тиде ончыкташ, могай пашам ышташ правам пашаеҥ-влакым шыгыремдылме ок мошто, тудын деч посна, тӧртык темлалтеш. Тиде практика ончыкта, молан манаш"конкуренцийым огыл"(конкурент ушнен да т чарен. д.), нуно кокла россий да касвел касвел пурташ да пашаште чӱчкыдын кучылтмо контракт пашаеҥ, ала чын огыллан шотлен. Эре паша практикыште тыгай йӧн кучылталтеш. Лӱдыкшӧ, молан манаш гын, тыгай лийын кертме йӧным шотыш огеш шупш чын шке почешыже могай-гынат кышам критике пашаштыже, руш-влак деке ушен мут деч посна йӧнжӧ (5 ст. Тыгак вес у пашам кокымшо налаш тичмаш праваже уло паша пуышо пашаеҥ (совместительство паша кодекс 282 ст.). Туге гынат, топ шотышто-тиде положенийыш келшен толшо йӧн дене кораҥден кертам пуртымо паша договор менеджмент (276-шо паша кодекс ст.). Ончылгоч палемдыме жап кучем пашаеҥ-влакын закон дене келыштарен ыштен пуэн компанийыште кыл паша кӱшеш туныктат (57 ст, паша кодекс 249).
Кызытсе тӱнямбал нимогай закон ок пу, тыгай обязательстве уло гай кужу керт.
Садлан судыш дене правилже-влак нерген, молан манаш гын, ушан лийына.
Но тудо жапыштак пытыме марте паша договорым шӧрен лийме годым, пашаеҥ, эртен кодшо жап компенсацийым тӱлышаш улыт яшката паша кӱшеш туныктыш (249 КЗоТ ст.). Эрыкем йодеш пырля пашам ойырымо принцип-влак нерген закон недискриминация дене палемденыт. Тиде этапыште шукталтме пашам кычалаш, муаш да процесс пашам темлыме (трудовой кодекс кум лончо). Формо шот дене кӱварыш дискриминаций чарыше закон уло, раса, калык, йылме уло, поген, положенийышт але социал еш, ийгот, илыме вер, религий, ӱшандарен, ушемын член, социальный тӱшка-влакын йыжъеҥже лиеш, вес шот денат, пашаеҥ-влак дене кылдалтше сем пашам огыл. Профессионал веле кандидат семын ойырен налмаште лийын процесс шотыш налын кертеш. Мер должностьыш кандидат кандидат принцип почеш пайдам налме факт моло торешланаш правовой вераҥден кертыда. Тудо пашам пуышын йодмыжлан почеш ойырен налаш кандидат семын огыл умылтарыман возымо пашаш тудо (64 паша кодекс лончо). 2013 ий 2 июльышто, тӧрлатен закон"россий федерацийыште калыклан паша верым ситарыме нерген", дискриминаций да административный мут кучаш шогалтыме нерген увер шарлен вакансий-влак умылымашыштым кумдаҥдаш, поснак ялысе кучымашым шыгыремдыме. Тыге, мутлан ешартыш дискриминаций руш, у закон почеш мут кучаш палемдыме вакансий-влак нерген информацийым шарыше, поснак ялысе кучымашым шыгыремдыме. Суд, мутат уке, семын кум ала рашемдыме годым лийше, могай шотышто кӱлешан негызшылан шотла налаш тореш лийын. Тӱнялан тиде йодыш дене кылдалтше паша кодекс йоктараш огыл, южо пу кӱшыл суд 2004 ий 17 мартыште шке пунчалжым умылтарен (10 пункт). Суд шонымаште, шке кертеш тугаяк профессионал образований шотышто чӱктен, паша стаж да тазалык.
Очыни, тидыже поснак пайдале умылтарен огыл.
Очыни, ончыкылык прецедент налмат сайынак полша. Тиде ӱчашымаш россий илышыште вашлиялтше тыгай годым. Ме ынде у закон палемдыме ешартыш рашемдыше мут, чот кугемден кертеш ӱчашат, дискриминаций дене кылдалтын. Квалификаций шогат да кажне пашаеҥ-влакын пашадарышт тӱрыснек тудын деч уло, качестве да пашам чот ыштен. Паша годым кеч-могай пашадарым тӱлымым гана палемдыме чарымаш да моло видше денат дискриминаций (132 КЗоТ ст.). Недискриминация нерген йодмаш дене пырля, посна социал аралыдыме тӱшка-влак посна кумдаҥдыше закон нормо императивный тӱс, ӱдырамаш-влаклан паша верым ситарыме дене кылдалтше, студент, ийготыш шудымо, шкет ача-ава, инвалид, пенсионер, паша деке пӧртылын, да тиде сарын ветеранже т. ончышаш йодыш-влак дене пунчалым лукмо годымат посна правилым чын применимость тарленат, тӱкыдымо пашаеҥ, тиде социал группышто пура. Тиде сферыште законодательствым саемдыме миен гынат, пеш кӱлешан да практикыште россий административ тӧртыкшотым формо.
Чӱчкыдын правашт да порысышт лийын формо дене але пыташ, але формым йоҥылыш формо уке.
Тиде правилыште исключений гыч тӧртыкшот нимогай пашамат ыштен огыл, мӧҥгешла, айдеме чӱчкыдын российыште йодышым тӧрлымӧ ресурс вуйлатымаш формо (ЧР).
Несмотря на то, что документ формо дене 2013 ий, правил семын, койыш рекомендательный нумалмаш, документ улшо законодательствыште палемдыме радам тичмаш садыгак шуяш йоным ыштен.
Кугу тӱткышым виктараш йодыт формо ӧрдыж гыч ӱжмӧ, але пайдаланыме суаплык опытан да консультант менеджер кӱлеш кадрым. Кеч-могай пашам ышташ ӱжшӧ документ але уке нунылан шке возымо годым йоҥылыш лийын кертеш права ужашым йомдарет, тыгак сизо да налогым погымашке мут зияным кужемда.
Палемдыме йодыш-влакым виктарыме шотышто правил да рф-ын паша кодексын положенийже-влак да пеҥгыде да персоналын пашадарже начислений гайсин (ресурс виктарыше еҥ).
Тиде правилым шуктеда кышаже конден кертыт, тидын шотыштак: россий законодательстве почеш, ӧкым верым ситарыме йодышым тӧрлалте да законын положенийжым факультатив, весыже кугыжанышым да кушто законодательный актым, правилым да тыгак инструкций (кӧргӧ регламент), пашалан пуа, пашалан договор дене пырля. Тыгай закон дене правилже-влак инструкций дене кылдалтше чӱчкыдын да, да, тугеже, закон дене келшыдымын аралыме да кучылтмашым правовой, рашемдыме пашам улыт, мо кӱлешым да правил-влакын инструкцийыштым чыла кид йымалне.
Палемдаш кӱлеш, чыла паша шотышто рф законодательствым россий молан паша шарлен, пашашт да правовой статусышт дене але пашаеҥ деч шочын.
Тыге, йот эл-влак дене пырля пашам кыл да йот элысе гражданинже, россий дене тӧрлалт пашам ыште, эн ончыч, россий правам (моло случай россий федерацийын южо гын огеш кӱл кокласе договор). Налме эсогыл йот эллаште пашам вуйлата тӱҥ (генеральный директор але генеральный директоржо) правил почеш россий когартен. Закон почеш россий гражданинын муыныт когартен колташ але эсогыл рф граждан российыште, эсогыл йот эл паша россий уке улыт гын, (пашам кодекс латик лончо). Российысе профсоюзыштын паша кодекс палемдыме йодышым решатлымаште полша, пашалан тӱлымӧ организаций ден кылдалтше, тыгак пашаеҥ да договорым тушкаш иктешлымаш да договорым тушкаш лукмаш-профсоюз член.
