Федерал кӱкшыт гыч шога икымше арбитражный россий федераций субъект судАрбитражный суд республики нуным возен, кӧвален, область, ынде федерал ола, автоном округ, автоном область. Суд пашаште икымше инстанций семын нуным онча. Арбитражный суд 82 икымше инстанций уло. Арбитражный суд апелляционный кокымшо кӱкшытан шотлалтеш. Конституцийже дене келшышын, федеральный закон 2-25.03 деч СТЗ. 2004 ийыште «федерал законыш ешартыш ден вашталтышым пуртымо нерген о арбитражный суд россий федерацийын конституцийже», 2005 ий мучаште тыгай колым суд чумыраш лиеш. Пашам арбитражный судын пунчалже почеш пужен вуйшиймаш апелляционный инстанцийыш тӱрыснек, икымше инстанций эртен, но эше законын вийыш пура. Кумшо кӱкшыт гыч шога лу округын федеральный арбитражный суд, могай инстанций гыч кажне тӱшка деке тура арбитражный судышто кассаций семын пашам ышташ, да англий округысо ик суд. Тидын шотышто инстанций судын кассаций округышто пунчалже закон шкенжым терген, закон вийым налеш да арбитражный суд пурет, могырет да радам гыч материал чын кучылтмо права нормым. Арбитражный суд нылымше кугу кӱкшытым ончыктат, россий федерацийын кӱшыл судшо органлаште, коммерческий да моло пашам ышташ разрешенийым налын шога ӱчашат, арбитражный суд ончен, нунылан суд шуктышо йодышым дене умылтарен да тудым паша практика йодышымат эскерен шогат.
Тыгай процедурым суд радам дене тӧрлалте да арбитражный суд пашам арбитражный суд кӧргӧ кылым кучымо правил, арбитражный суд налаш россий федераций кӱшыл, ӱлыл арбитражный суд чыла налын шога.
Структурыштым рашемдыме да арбитражный суд годым тӱрлӧ кӱкшытан нунын функцийышт-йогын. Федерал округын федеральный арбитражный судын президиумжо возымо арбитражный суд район, ӱчашымаш шотышто суд коллегийын ончен, граждан суд коллегийын гыч лектын да онча шотышто правовой ден моло ӱчашен, рушла гыч лекше лийын. Чӱктӧ да арбитражный судын президиумжо россий федераций субъект суд коллегийын, тыгак южо суд коллегийын чумыраш лиеш керт. Арбитражный судшын председательже, россий федераций президиумын пеҥгыдемдыме шотышто нуно чыла пуэт, суд суд суд коллегийын членже-влак коллегийын председательже да келшен толмышт, тыгак нуным моло йодышымат ончат, суд да судебный кылдалтше организаций-влакын пашаштым практикым. Российыште тиде случай ик миллион утла ий жапыште арбитражный суд онча. Тиде сомылым, ӱчашен, налме-ужалыме нерген договорым, собственность, налог да налог органыш акт аклымаш, несостоятельность нерген (панкрутыш), кредит договорым, страхований, правовой актым кугыжаныш органже, вес органлашке, тыгак шуко вес. арбитражный суд тудын тӱҥ задачыжлан шотлалтеш але тавалышын праваштым да законный интересыштым аралыме пудыртымашлан предприятий, учреждений, организаций да граждан-влаклан моло амалкалымаш паша да экономике сферыште, сферыште тыршыше да тыгак законышто пеҥгыдемдыме а тидыже преступлений шижтара. Арбитражный суд россий федераций закон негызеш пашам принцип шукталтеш, утаралтше судья, организаций да граждан-влакын иктӧр да суд закон ончылно, тушман койышыжо иктӧрлык да юридический могырым, судын пунчалжым шуктымо паша да т. обязательность гласность, вийыш пура да арбитражный суд лукташ, нуным илышыш шыҥдараш кугу значениян лийын. Судын пунчалже шуктыдымаш, резолюций ден пунчал-влакым, кузе судышко шупшын лукто да арбитражный суд шотлалтеш пагалыдымаш мутланет, палемдыме закон. Пелашем дене куд ий жапыште латкум миллион арбитражный суд нерген россий федерацийын годым колен. Кушмашын среднегодовой паша шотышто-йогын 18-20 процентыш шуын. 1 чот ончымо 2004 ийыште пашам дек куржын, 215, 627, нылле чоло процентлан утларак мом ышташ, 2003 ийыште.
Паша сылнын масштабшым кугемдыме.
Кугытшо погымо шотышто йодмеке, 2004 ийыште 1098 деке толеш теҥгем пуат.
Ӱчашымыда гыч лектын административно-правовой кылым вашке ятырлан нӧлталеш. 2004 ийыште да тӱшка паша деч кок процентлан йогын, тыгай случай деч 67 процентшым ужеш.
Судья паша кушкын толмо дене кылым нагрузко дене пашам кугыт, арбитражный суд шуктышо.
Тудо пашаште садлан ынде 55 тылзе судья. Пеҥгыде йӧным пуа статистика палемда: россий экономикым арбитражный суд системе суд-влакын, улыт йорлык дечат ӱшанжым кӱчык жапыште да ситышым компаний шканже налын.
